Kỳ 1: Nguyên nhân bị mụn ẩn. Phiên bản kiến thức đầy đủ

Về chủ đề mụn ẩn mình xin phép chia thành 2 bài viết, vì nhiều tâm sự cá nhân và kiến thức quá.

Trước khi bắt đầu vào phần chính, thì mình xin kể câu chuyện 6 năm sống chung với mụn của mình. Giờ là năm thứ 8, đã hết mụn và mình tự tin phần nào vì là mình đã biết cách chăm sóc để da có thể hạn chế tối đa việc nổi mụn (kiểu sẽ k còn nổi ồ ạt như trước ấy)

Giờ ngẫm lại thì thấy so với bạn bè cùng trang lứa vào thời điểm dậy thì “sóng gió”(13t-18t) thì mình khá là may mắn vì da chẳng nổi xíu mụn nào cả (ha ha) Cơ mà cũng không quan trọng vì thời đó mình chỉ lo ăn học, chẳng quan tâm mấy đến da dẻ, chỉ ngăm ngăm chứ da khoẻ như trâu, mình còn chẳng dùng sữa rửa mặt, hay bất cứ thứ gì khác, sáng dậy rửa nước lã rồi súc nước muối, đánh răng là xong. Mình cũng nghĩ có thể do mình ở gần biển, háp gió biển mằn mặn, nên coi như da dẻ khoẻ khoắn.

Theo thống kê của các Tổ chức Da liễu trên thế giới, thì ít nhất 1 lần trong đời, cả nam lẫn nữ, sẽ có 1 giai đoạn nổi mụn (từ nhẹ đến nặng). Vì vậy mà thời “huy hoàng” chưa biết “hưởng thụ”của mình cũng trôi qua các bạn ạ. Từ khi bắt đầu đi học Đại học, vào Sài Gòn sống, mình kiểu bổ bã hồi giờ quen rồi, vô đây thì chân ướt chân ráo, mấy chị cùng nhà trọ dẫn đi siêu thị (là siêu thị nha, không phải bất cứ cửa hàng chuyên mỹ phẩm nào cả) để sắm sửa SKINCARE. Kiểu đúng “gà mờ”, mấy chị bảo mua cái nào thì mình dùng nấy, sinh viên nên cái nào rẻ là hốt vô, kiến thức chăm sóc da không có, chẳng biết chăm chuốt gì cho bản thân nữa, chỉ dùng mỗi sữa rửa mặt. Một thời gian ngắn sau, mụn bắt đầu nổi, đặc biệt là 2 bên má, rồi ngứa tay nặn cạy, mụn lan ra, mụn mới mụn cũ chi chít…lan ra toàn mặt (a huhu) Lúc đó, bản thân cũng buồn lắm, tự nhắc nhở là, chắc mình “dậy thì muộn”, qua giai đoạn này thì hết. Nhưng không phải vậy đâu mấy bạn ơi, mụn dai dẳng, hết đợt này tới đợt khác, mụn cũ chưa lành mụn mới đã ghé thăm, sinh thêm con cháu chắt chút chít mụn…

Mình đã sống chung với mụn 6 năm trời, với rất nhiều đợt điều trị khác nhau, từ spa này đến spa khác, từ sản phẩm này tới sản phẩm khác. Cứ chu kỳ 1 năm thì hết 8 tháng mình bị mụn, còn lại 4 tháng là hết mụn vì mới điều trị xong trong 8 tháng kia…

Mình cũng đi bệnh viện da liễu, bác sĩ da liễu kê đơn thuốc giải độc gan, rồi kiềm dầu, kháng sinh, vitamin…, ừ thì kiềm dầu thì da hết nhờn, hết nhờn thì vi khuẩn mụn đâu có chổ mà sống, nhưng đồng thời người cũng khô đét ra, môi lúc nào cũng bong tróc như bị bịnh lâu ngày. Xong đợt đó mình đúng là có hết mụn, mừng rơi nước mắt được 5 tháng sau thì bị lại… Ôi, quay lại khám, thì bác sĩ kê đơn như lần trước, nhưng tăng liều kháng sinh lên, lần đó mình cầm đơn thuốc mà không đi mua thuốc nữa, mình thấy buồn lắm, lần đầu tiên mà duy nhất thấy rớt nước mắt vì chuyện “nhan sắc”.

Thực sự mình không phải không quan tâm đến bản thân đâu, nhưng vì mình công nhận là do mình không thực sự “ham muốn” tìm hiểu kỹ về các kiến thức căn bản của chăm sóc da, khi nghe tới skincare 6-7 bước, mình thấy oải lắm, vì bản thân mình không muốn dành 30’ mỗi ngày (là ít nhen, thấy có bạn ngồi cả tiếng để bôi lớp này lớp kia lên) là 1 phần, 1 phần vì lúc đó mình cũng không cảm thấy niềm tin vào hoá mỹ phẩm hay bất cứ thuốc Tây nào nữa,… cũng có lúc mình mệt mỏi bỏ cuộc, ra sao thì kệ.

Phải đến tận khi mình tiếp xúc với người bạn “làm đẹp” của mình, mình mới thực sự thay đổi tư duy về việc chăm sóc da… Bạn của mình cho mình kiến thức làm đẹp căn bản nhất, còn lại là do mình tự trãi nghiệm, đúc kết ra cái gì phù hợp với mình nhất. Rồi dần dần bạn mình cũng cho mình đọc các tài liệu về da liễu, rồi mình tự tìm kiếm thông tin để đọc từ các bạn beauty blogger có kiến thức chuyên sâu về chăm sóc da. Thiệt không biết cảm ơn sao cho đáng với bản.

Chuyện kể của mình ngắn ngắn là vậy ấy, chủ đề chính vẫn là trị mụn ẩn, vì đây là mụn mình luôn luôn gặp phải, nó là “phát súng” khởi đầu cho hàng loạt các thể loại mụn khác (đối với mình) nên mình “ưu ái” viết về nó trước nhé.

I/ Mụn ẩn là gì – bạn có đang bị mụn ẩn không?

Bạn có để ý là lúc rửa mặt, sờ tay lên da thấy cộm cộm, rồi nếu makeup thì nhìn gần thấy da sần sần từ cụm hoặc rải rác không? Mụn ẩn rồi í.

Mụn ẩn thường không lớn, không sưng đau, viêm đỏ gì cả, mọc thành từng đám, hoặc rải rác, trùng với màu của da. Lý do mụn ẩn hình thành thường là do bụi bẩn, ô nhiễm, hoá chất mỹ phẩm, makeup còn tồn dư lại chưa được làm sạch hoàn toàn cộng với bã nhờn, tế bào chết (mỗi ngày da mình sản sinh ra 1 triệu tế bào chết – thật dã man con ngan phải không?) rồi việc ăn uống sinh hoạt tích tụ độc tố, chưa kể sự thay đổi hoocmon làm rối loạn nội tiết nữa nhé. Vậy là ai ai cũng sẽ có khả năng bị mụn ẩn đúng ko?

Mụn ẩn của mình hay mọc ở vùng má trải xuống cằm, nhưng dĩ nhiên mụn ẩn không chừa chổ nào khác cả, cũng dễ dàng được nặn ra, nhưng cũng xuất hiện lại nếu không được giữ gìn, chăm sóc cẩn thận và có thể biến chứng nặng hơn (viêm sưng, lây lan) nếu nặn không được sạch hoàn toàn. A đau đầu nhỉ? Bởi vậy mà mình lúc nào cũng khuyến khích, à không, bắt buộc chứ, là bạn muốn vệ sinh da, là phải đi da liễu, spa uy tín để họ lấy mụn ra cho.

Quan trọng là bạn cần hiểu làn da của mình, dù giờ chưa hiểu nhưng hãy bắt đầu lắng nghe chúng nhiều hơn nhé, vì có thể nguyên nhân này gây mụn cho mình, nhưng với bạn lại không, vì chúng ta là những cá thể riêng và chỉ duy nhất với cấu tạo da khác nhau.

II/ Nguyên nhân hình thành mụn ẩn

1/ Về việc làm sạch da – vệ sinh da

Với bất cứ vấn đề về da nào đang gặp phải, việc đầu tiên hãy xem xét mình đang làm gi với da của mình. Ta phải để ý đến tất cả các thứ đang dùng, bất cứ gì chạm lên da hằng ngày như kem dưỡng, sữa rửa mặt, toner, kem chống nắng, makeup, serum, dầu… đều có thể làm thủ phạm.

Mình có 1 lỗi rất lớn, mà phải sau 3 lần điều trị mụn mới nghiệm ra, là dùng kem chống nắng xong mà không chịu tẩy trang đúng – tẩy trang kỹ trước khi rửa mặt. Hoạt chất chống nắng với mình là lý do chính. Sữa rửa mặt (lúc trước mình dùng sữa rửa mặt Centaphil, sau này thì mình dùng dạng bột thảo mộc để rửa) không đủ để làm sạch da hoàn toàn, chưa kể lâu lâu ngựa ngựa bôi BB cream lên nữa. À mà có thời gian mình bị mụn ẩn do dùng dầu dừa nữa, do thời đó đang rộ lên trendy là dùng dầu dừa, mình dùng trộn vào với sữa rửa mặt, 1 tháng sau là mặt 1 ề mụn. Ta nói đúng là hoạ từ việc ngu ngơ, thiếu kiến thức, không chịu lắng nghe làn da mà ra.

Cá nhân mình mụn là do vậy, dĩ nhiên bạn cũng cần tự xem xét bản thân, thời gian nổi mụn ẩn gần nhất là khi bạn dùng sản phẩm nào, có dùng thêm sản phẩm nào hay bạn có thay đổi vị trí môi trường sống, làm việc áp lực…

À không phải khoe, kinh nghiệm 6 năm bị mụn thì mình có thời mụn do nội tiết nữa nha, đó là lần gần nhất của mình, khi mà skincare đã rất hoành tráng nhưng mụn cứ nổi tuy không nhiều, 4-5 cái, nhưng cái nào cũng kiểu từ mụn ẩn sang mụn sưng u u nữa.

2/ Về sản phẩm – nguyên liệu thiên nhiên đang dùng

Mình sẽ liệt kê 1 số sản phẩm/ nguyên liệu mà mình đã và đang dùng, cá nhân mình nghĩ đó là nguyên nhân gây ra mụn ẩn cho mình, nhưng như đã nói ở trên, mình đã hiểu được vấn đề của mình là làm sạch da và nội tiết tố, nên loại được liệt kê ở dưới là các suy nghĩ và trãi nghiệm cá nhân thôi.

• Sữa rửa mặt Pond’s: thời gian mình dùng là lúc còn sinh viên, da được cái sáng, đỡ nhờn nhưng khô da và mụn nhiều, sau này thì lúc bắt đầu đi soi da ở spa thì thấy lỗ chân lông rất to, bã nhờn, tế bào chết ứ đọng nên sinh mụn.
• Sữa rửa mặt và dưỡng của Hada Labo: cũng dùng thời sinh viên, mắc tiền hơn xíu và cũng có vẻ nhẹ nhàng, chắc vậy nên da vẫn mụn là mụn, cơ mà thời đó mình còn hay thức khuya làm đồ án, nên nó chẳng thể giúp gì mình cả à không cảm nhận được công dụng.
• Dầu oliu dưỡng da: thời đó bắt đầu nổi lên dầu oliu (trước khi dầu dừa nổi nha), nên mình lăn tăn xài, cũng mịn, mượt da lắm, mà mụn thì ih vậy, không có gì khá hơn, cũng không có vẻ tệ hơn, sau này mới biết da nhờn mụn mà dùng dầu oliu, với kết cấu đặc, giàu Oleic Axit này thì chưa banh mặt là sự may mắn.
• Sữa tươi không đường rửa mặt: cá nhân là người thích các sản phẩm tự nhiên, đặc biệt là đồ thiên nhiên, thì mình sau khi đọc loáng thoáng về sữa, quyết định dùng thử. Da mềm mịn hơn, sáng hơn, nhưng mụn, da không sạch hẳn, nhớt và hôi hôi mùi…bò, mãi sau này mới biết dùng sữa + bột rửa mặt thì thấy khá hơn rất nhiều.
• Bột yến mạch: đây là loại mình dùng trong năm 2015, chắc phải 4 tháng ấy, mình thấy thích cực và dùng sau đợt trị mụn nhờ thuốc Tây. Kiểu nhẹ tênh, dạng bột mềm mại, rửa xong mặt mượt lắm, và sáng nữa, cảm thấy như cuối cùng đã tìm được chân lý chăm sóc da từ thiên nhiên, tự hứa rằng sẽ mãi trung thành. Nhưng sau 1 tháng mình bắt đầu bị mụn ẩn ít ít, sau 3 tháng thì mụn ồ ạt tấn công, quay về như hồi trước khi điều trị…Trong lúc này mình bắt đầu có khái niệm dùng kem chống nắng rồi, nhưng không tẩy trang nên bột yến mạch không làm sạch đủ.
• Bột matcha Nhật Bản: loại này mình dùng sau đợt dùng yến mạch rửa mặt, bạn mang từ Nhật về, lúc này da mình đang mụn ẩn mức độ vừa phải, mình ko quá quan tâm lắm. Nhưng do bản chất việc làm sạch da của bột cũng không khá hơn mấy, dùng đắp mặt chắc ổn hơn, skincare cơ bản hằng ngày đã không tốt và đúng nên đắp cũng không hiệu quả rõ ràng gì.
• Cao bí đao/ cao khổ qua: mình được cho dùng thử, tại mụn ẩn nhiều, cũng dùng cùng đợt với bột yến mạch. Ngay từ lần đầu dùng đắp mặt là da rất mịn và sáng, ưng ý lắm, tới lần thứ 2 thì mụn ẩn trước giờ bắt đầu nổi lên ồ ạt hơn và sưng viêm thấy rõ, mình hoảng quá – thời đó ko có hiểu khái niệm breakout, chứ mình đoán là do mình có mụn ẩn rồi nên giờ dùng thì cao nó kích cho mụn trồi lên thôi, mà do không hiểu nên mình ngừng luôn rồi. Ha ha
• Dầu dừa dưỡng da: chẳng hiểu ai hợp chứ mình là mình sau 2 năm đã dùng cho mặt, body & tóc, thì sau này mình chỉ dùng dầu dừa cho body & tóc thôi, tuyệt đối cạch nó cho mặt. Hồi trước mình không biết là do dầu dừa, có lẽ tại lên mạng đọc thấy dầu dừa được tôn vinh như thần dược cho nhan sắc blad blad blad… nên tin tưởng lắm, sau này tìm hiểu kỹ về dầu, mới thấy rằng, dầu dừa ở phương Tây người ta chuộng, vì thời tiết họ khô lạnh, da họ cũng thiên về khô nhiều, may ra dùng hợp cho mặt, chứ bình thường họ cũng chỉ dùng massage hoặc làm dầu nền cho xà phòng… Mình dùng là banh mặt luôn, ko phải chỉ còn ở mức độ da duy trì ko lên ko xuống như hồi dùng dầu oliu.
• Dầu gấc dưỡng da: mình cũng không thấy hài lòng gì lắm khi dùng cho mặt, dùng xong chờ 20’ sau rửa mặt đi, khá là khó rửa nếu chỉ rửa nước ấm, và màu cam đỏ dính khá nhiều. Dưỡng mắt, môi hồng hào hơn nên sau này mình bỏ hẳn dùng cho mặt.
• Kem chống nắng Sunplay: dùng thời mới đi làm, chưa hiểu biết gì, mùi cồn nhiều, bôi lên mặt trắng bệch, bôi như bôi, sau này thì ra loại Sunplay dạng lỏng, có đỡ hơn, nhưng mùi cồn vẫn vậy. Thời đó không có khái niệm dùng tẩy trang, nên xác định là sau 2 tháng dùng là mụn lại nổi.
• Kem chống nắng Neutrogenna: sau này đi làm có tiền rủng rỉnh xíu thì mình dùng loại này, thấy dành cho da mụn, nhạy cảm. Kết cấu ổn hơn, là suncream nên cũng k trắng mặt. Có điều vẫn do không có khái niệm tẩy trang, nên dùng 1 thời gian da lại mụn. Sao mà mình ngô nghê dễ sợ.
• Kem chống nắng Innisfree: cá nhân mình thích tại nó nhẹ nhàng, cũng hợp với da. Lúc này thì mình đã tẩy trang kỹ hơn rồi, hi hi. Nên giờ vẫn còn dùng nó.
• Kem chống nắng L’oreal: mình khá là thích vì nó lên sáng da, cũng thấm nhanh, mùi hơi hắc hắc lúc trong tuýp, chứ bóp ra thì mùi đỡ hơn. Mà lúc này đã dùng tẩy trang nhưng không được kỹ nên da vẫn bị mụn ẩn.
• BB cream và CC cream: ngựa ngựa dùng cho sáng và mịn da được 1 tháng, nhưng do không làm sạch da kỹ, chỉ lau bằng nước tẩy trang và rửa mặt bằng centaphil nên 1 thời gian ngắn sau bị mụn lại.
• Centaphil: hồi mụn nhiều mình dùng loại này để rửa mặt, nhẹ nhàng không bọt, rửa như không rửa =))) Đùa chứ tại nó nhẹ quá, nên rửa rất hao, hôm nào đi ra ngoài bụi bẩn nhiều thì xác định là về phải rửa đi rửa lại 2-3 lần mới cảm giác sạch được. Đây có lẻ là loại hoá mỹ phẩm rửa mặt hằng ngày mà mình dùng lâu nhất (2 năm), dù rằng mụn vẫn mụn… và nhà mình chắc đủ 1 thùng vỏ chai rồi. Giờ thì mình hết dùng rồi, vì mình thấy hao, tốn kém và mình có cái khác rửa mặt thay thế tốt hơn rồi.

Các thành phần trong sản phẩm có thể gây mụn ẩn – cái này được đúc kết từ bản thân và của các bạn blogger khác chuyên về da liễu phân tích, tổng hợp lại, mình chia sẻ lại như là để lan truyền kiến thức thôi:

• Bơ dừa
• Bơ hạt mỡ
• Dầu dừa/ dầu cọ
• Mineral Oil (dầu khoáng)
• Zinc Oxide (hoạt chất chống nắng trong kem chống nắng)
• Titanium Dioxide (hoạt chất chống nắng trong kem chống nắng)
• Petrolatum
• Silicone (là chất làm đầy, mịn, dày… hay dung trong kem nền, mỹ phẩm, dầu xã, gội… )
• Sulphate (90% các sản phẩm tẩy rửa hiện đại đều chứa chất này)
• Vegetable Glycerine (chất làm ẩm tự nhiên từ thực vật)
• Dầu mầm lúa mạch
• Carrageenan (còn gọi là: Chondrus Crispus,Ubygel GS, Aubygum DM, Burtonite V-40-E và Carastay. Được sử dụng nhiều trong kem nền, dầu gội đầu, dầu xả).
• Cetyl Alcohol (Có nguồn gốc thực vật, chất ổn định nhũ tương và chất bảo quản. Làm tăng độ nhớt, có tính năng làm mềm, giữ ẩm và tăng cường bọt)
• Emusifying Wax (chất nhũ hóa giống như Cetyl Alcohol)
• Cetyl Esters
• Disodium Cocamphodiprop
• Lanolin
• Mica
• Myristyl Lacttate
• Myristyl Myristate
• Laureth-4
• Propylene Glycol
• Paraffin
• Phenoxyethanol
• Octyl Stearate
• Oleth-3
• Sodium Chloride
• Isopropyl Isostearate
• Isopropyl Linoleate
• Isopropyl Myristate
• Isocetyl Stearate

Vân vân và mây mây nữa mà chưa liệt kê hết và mô tả cụ thể tính chất, hẹn bài khác sẽ viết rõ hơn. Trên đây là các thành phần được xếp vào loại dễ gây mụn cho da, dĩ nhiên không có nghĩa là tránh xa các sản phẩm còn thành phần này, hãy sáng suốt để phân định về liều lượng của thành phần trong sản phẩm, rồi skincare mình kết hợp ra sao. Nổi mụn ẩn có vô vàng lý do mà.

3/ Các nguyên nhân khác

• Hormones
• Vi khuẩn
• Làm sạch da không kỹ và đúng
• Các sản phẩm chăm sóc da hằng ngày
• Makeup
• Dị ứng đồ ăn (hồi xưa mình dị ứng với cá đồng)
• Sinh hoạt thiếu lành mạnh (ngủ muộn, ngủ thiếu giấc)
• Da bị tổn thương và yếu do di truyền hoặc do kem trộn
• Lục phủ ngũ tạng đang gặp vấn đề (thải độc chưa tốt)
• Tuyến bã nhờn hoạt động mạnh (thường ở tuổi dậy thì chưa phát triển hoàn chỉnh)
• Chất độc, kim loại nặng trong thực phẩm và mỹ phẩm tích tụ, không được đào thải ra khỏi cơ thể.
• Khả năng tái tạo tế bào kém (do tổn thương)

Điểm sơ sơ thôi mà cũng nhiều quá rồi nhỉ, tới 3000 từ rồi. Xong bài này bạn cũng đã biết những lỗi trong skincare hằng ngày có tác động lớn thế nào đến việc bị mụn ẩn đúng không? Khi biết được nguyên nhân gây mụn là bạn đã nắm trong tay tỉ lệ thành công để điều trị mụn rồi ấy.

Nay mình tạm dừng ở đây nhé, bài tiếp theo mình sẽ nói về các phương pháp chăm sóc da và điều trị mụn ẩn mà mình đã trải nghiệm, cũng cả một quá trình ấy.

Cảm ơn mọi người đã bỏ thời gian theo dõi cả bài viết.
Hẹn gặp lại ở bài tiếp theo nhé.

Giang Hà.